04.01.2020 Tarihinde Yapılan Değişiklikler Sonucu
Ticari İletişim Ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik Ne Getiriyor?

04.01.2020 tarihli 30998 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümleri uyarınca 01.09.2020’de yürürlüğe girmek üzere Yönetmelik’te bir kısım önemli değişiklikler yapılmıştır.

1. Hizmet Sağlayıcılara ve Ticari Elektronik İleti Gönderimine İlişkin Yenilikler

İlk olarak Yönetmelik’te daha önce var olmayan bir ticari elektronik ileti yönetim sistemi (“İYS”) tanımlaması yapılmıştır. Buna göre İYS, ticari elektronik ileti onayı alınmasına, reddetme hakkının kullanılmasına ve şikâyet süreçlerinin yönetilmesine imkân tanıyan sistem olarak tanımlanmıştır. İYS, Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilen “Kuruluş” tarafından kurulup işletilecek olup, İYS’ye kayıt olan tüm hizmet sağlayıcı ve markalarına ayrı ayrı bir “İYS numarası” atanacaktır. Örnek vermek gerekirse, X Mağazacılık A.Ş. için bir İYS numarası, X Mağazacılık A.Ş.’ye ait olan “abc” markası için bir İYS numarası; diğer bir markası olan “bcd” için ise ayrı bir İYS numarası kayıt üzerine tahsis edilecektir. Farklı numaralandırma ihtiyacının sebebi, uygulamada bir tüzel kişilik altında bulunan birden çok marka için o tüzel kişilik bünyesinde ticari elektronik iletilerin gönderiliyor olmasıdır. Örneğin Boyner Büyük Mağazacılık A.Ş. tarafından hem Boyner markası hem de bu tüzel kişiliğe ait Morhipo ve Hopi markaları için çeşitli ticari elektronik iletiler gönderilmektedir. Bu uygulama sebebiyle olası bir karmaşıklığın önlenmesi adına hem hizmet sağlayıcı olan tüzel kişilik hem de tüzel kişiliğin ticari elektronik ileti gönderimine konu markaları için ayrı ayrı İYS numarası tahsisi düzenlemesi yapılmıştır.

Dolayısıyla artık hizmet sağlayıcıların mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak, işletmesini tanıtmak ya da kutlama ve temenni gibi içeriklerle tanınırlığını artırmak amacıyla alıcıların elektronik iletişim adreslerine ticari elektronik ileti göndermenin temel kuralı olan “opt-in” yani onay alma halinde gönderim yapılmasını sağlamak adına izinler İYS adlı sistem üzerinden de alınabilecektir. Şayet izin mevcut yöntemlerle alınacaksa, alıcının ticari elektronik ileti gönderimini kabul ettiğine dair olumlu irade beyanı, adı, soyadı ve elektronik iletişim adresi yer almalıyken; İYS üzerinden alınacak izinlerde alıcının ticari elektronik ileti gönderimini kabul ettiğine dair olumlu irade beyanı ve elektronik iletişim adresinin bulunması yeterlidir. Hemen belirtelim ki İYS üzerinden izin almak zorunlu olmayıp, izin hali hazırda kullanılan mevcut yöntemlerle de alınabilecektir. Ancak böyle bir durumda hizmet sağlayıcı üzerinde iki yükümlülük doğmaktadır: birincisi, iznin alındığını ispat etme yükümlülüğü; ikincisi, üç iş günü içerisinde izni İYS’ye kaydetme yükümlülüğü. İYS’ye kaydedilmeyenizinler ise Yönetmelik uyarınca “geçersiz” kabul edilmektedir. (Kanımızca “geçersizlik” yönünde bir yaptırımın ikincil düzenleme olan Yönetmelik’le getirilmesi normlar hiyerarşisine ve Anayasa’ya aykırıdır. Zira “geçerli bir izin” 6563 sayılı Kanun’da düzenlenmiş olup, bu düzenlemenin ikincil mevzuatla bir şekilde geçersiz kılınması hukuken mümkün değildir.)

Yönetmelik’te yapılan bir başka önemli değişiklik, iznin elektronik ortamda alınmış olması halinde, iznin alındığına ilişkin teyidin alıcıya aynı gün içinde yapılması zorunluluğu yerine bu teyidin 24 saat içerisinde yapılması olmuştur. Böylece özellikle günün son saatlerinde alınan izinlere ilişkin teyidin “aynı gün” ifadesi sebebiyle birkaç saat hatta birkaç dakika içinde yapılması zorunluluğu yerine daha adil bir düzenleme ile “24 saat” esası benimsenmiştir. İYS üzerinden alınacak izinlerde ise bu teyit zorunluluğu bulunmamaktadır.

Yönetmelik’te ret bildirimlerine ilişkin olarak da önemli bir değişiklik yapılmıştır. Buna göre, alıcılar, ret bildirimlerini mevcut uygulamada olduğu gibi kısa mesaj numarası, çağrı merkezi numarası veya URL adresi üzerinden yapabilecekleri gibi, İYS tarafından sunulacak olan müşteri hizmetleri numarası üzerinden de yapabileceklerdir. Dolayısıyla hizmet sağlayıcılar da gönderecekleri ticari elektronik iletide alıcıların ret bildirimini gerçekleştirebilmeleri için kendisi tarafından sağlanan ya da İYS tarafından sunulan müşteri hizmetleri numarası, kısa mesaj numarası veya yalnızca ret bildirimine özgülenmiş bir URL adresi gibi erişilebilir iletişim adresini belirtmeleri gerekmektedir. Ret bildirimlerine ilişkin bir başka yenilik ise, hizmet sağlayıcıların ret bildirimlerini üç iş günü içerisinde (alınan izinlerde olduğu gibi) İYS’ye bildirmeleri gerekmektedir. Ret bildirimlerine ilişkin son bir yenilik ise, artık alıcıların hizmet sağlayıcıya ret bildirimi yapmak yerine bu bildirimleri İYS üzerinden de doğrudan yapabilecek olmalarıdır.

Özetle, İYS sistemi bakımından hizmet sağlayıcının yeni yükümlülükleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

- İYS’ye kaydolmak.
- İYS üzerinde izni bulunmayan alıcılara ticari elektronik ileti göndermemek.
- Ticari elektronik ileti iznini mevcut yollarla ya da İYS üzerinden almak.
- Tacir ve esnaf olan alıcılara ticari elektronik ileti göndermeden önce bu kişilerin elektronik iletişim adreslerini İYS’ye kaydetmek ve alıcıların ret hakkını kullanıp kullanmadığını kontrol etmek.
- İYS üzerinden alınacak ticari elektronik ileti izinlerinde alıcıların olumlu irade beyanı ve elektronik iletişim adresine yer vermek.
- İYS üzerinden alınmayan ticari elektronik ileti izinlerinde iznin alındığını ispat etmek.
- İYS üzerinden alınmayan ticari elektronik ileti izinlerini üç iş günü içerisinde İYS’ye kaydetmek.
- Sesli arama ile gerçekleştirilen ticari elektronik iletilerde tacirler için ticaret unvanına, esnaflar içinse ad ve soyadına yer vermek.
- Alıcıların ret bildiriminde bulunabilmeleri için kendisi tarafından sağlanan ya da İYS tarafından sunulan müşteri hizmetleri numarası, kısa mesaj numarası veya yalnızca ret bildirimine özgülenmiş bir URL adresi gibi erişilebilir iletişim adresine ticari elektronik ileti içeriğinde yer vermek.
- Ret bildirimlerini üç iş günü içerisinde İYS’ye bildirmek.
- İYS üzerinden kullanılan ret bildirimlerini dikkate almak.
- Ticari elektronik ileti izin kayıtlarını, iznin geçerliliğinin sona erdiği tarihten, ticari elektronik iletilere ilişkin diğer kayıtları ise kayıt tarihinden itibaren üç yıl süreyle saklamak.
- Yönetmelik kapsamında hali hazırda alınmış bulunan izinleri 01.06.2020 tarihine kadar İYS’ye aktarmak.

2. Aracı Hizmet Sağlayıcılara Yönelik Yenilikler

Yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerle ilgili aracı hizmet sağlayıcı, hizmet sağlayıcı adına ticari elektronik ileti gönderen kişi olarak tanımlanabilecektir. Yönetmelik’te aracı hizmet sağlayıcıların yükümlülüklerini düzenleyen 11’inci madde hükmü yerine yeniden bir düzenleme yapılmıştır. Buna göre aracı hizmet sağlayıcılar;

- Yönetmelik’te hizmet sağlayıcılar için öngörülen yükümlülüklerin ifasına yönelik teknik imkanları sağlamakla,
- Başkaları adına, onların mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak ya da işletmesini tanıtmak amacıyla ticari elektronik ileti göndermek için izin almamakla,

- Ticari elektronik ileti gönderimine ilişkin sistemini İYS ile uyumlaştırmakla,
- İYS’ye kayıt olmayan hizmet sağlayıcılara ait ticari elektronik ileti göndermemekle,
- Ticari elektronik ileti gönderimine başlamadan önce İYS üzerinden alıcıların izinlerinin olup olmadığını kontrol etmekle,
- İYS üzerinde izni bulunmayan alıcılara ticari elektronik ileti göndermemekle,
- Alıcıların abonelik hatlarını kapatmaları halinde durumu İYS’ye bildirmekle,
- Hizmet sağlayıcının temin edilen mal ve hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik ileti göndermek istemesi ve/veya hizmet sağlayıcının devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat ve benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren ticari elektronik ileti göndermek istemesi ve/veya hizmet sağlayıcının mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğünü yerine getirmek amacıyla ticari elektronik ileti göndermek istemesi ve/veya sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan hizmet sağlayıcılar tarafından müşterilerine bilgilendirme amacıyla ticari elektronik ileti göndermek istemesi hallerinde hizmet sağlayıcıdan bu yönde beyan almakla,
- Şikayet başvurularına ilişkin bilgi ve belge taleplerini İYS üzerinden on beş gün içinde yanıtlamakla,
- Ticari elektronik ileti izin kayıtlarını, iznin geçerliliğinin sona erdiği tarihten, ticari elektronik iletilere ilişkin diğer kayıtları ise kayıt tarihinden itibaren üç yıl süreyle saklamakla yükümlüdürler.

Aracı hizmet sağlayıcılar hizmet sunduğu elektronik ortamı kullanan gerçek ve tüzel kişiler tarafından sağlanan içerikleri kontrol etmek, bu içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı bir faaliyetin ya da durumun söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir.

Elektronik posta yoluyla gönderilen ticari elektronik iletilerde aracı hizmet sağlayıcılar aşağıdaki yükümlülüklerden müstesnadır;

- Ticari elektronik ileti gönderimine ilişkin sistemini İYS ile uyumlaştırmak.
- İYS’ye kayıt olmayan hizmet sağlayıcılara ait ticari elektronik ileti göndermemek.
- Ticari elektronik ileti gönderimine başlamadan önce İYS üzerinden alıcıların izinlerinin olup olmadığını kontrol etmek.
- İYS üzerinde izni bulunmayan alıcılara ticari elektronik ileti göndermemek.
- Hizmet sağlayıcının temin edilen mal ve hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik ileti göndermek istemesi ve/veya hizmet sağlayıcının devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat ve benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren ticari elektronik ileti göndermek istemesi ve/veya hizmet sağlayıcının mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğünü yerine getirmek amacıyla ticari elektronik ileti göndermek istemesi ve/veya sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan hizmet sağlayıcılar tarafından müşterilerinebilgilendirme amacıyla ticari elektronik ileti göndermek istemesi hallerinde hizmet sağlayıcıdan bu yönde beyan almak.

- Şikayet başvurularına ilişkin bilgi ve belge taleplerini İYS üzerinden on beş gün içinde yanıtlamak.

3. Mevcut Veri Tabanlarının Durumu

Yönetmelik kapsamında hali hazırda alınmış olan izinler, 01.06.2020 tarihine kadar kurulacak olan İYS’ye hizmet sağlayıcılar tarafından aktarılmalıdır. Bu sürenin sonunda İYS tarafından alıcılara “İYS’ye yüklendiği ve 1/9/2020 tarihine kadar kontrol edilmediği takdirde bu onayların geçerli sayılacağı ile reddetme imkanının İYS üzerinden kullanılabileceği” yönünde bir bilgilendirme iletisi gönderilecektir. Alıcılar 01.09.2020 tarihine kadar izinlerini İYS üzerinden kontrol etmelidir; aksi halde İYS üzerindeki kayıtlar esas alınarak ticari elektronik ileti gönderimleri yapılacaktır. Son olarak, Bakanlığın bu tarihleri 3 ay erteleme yetkisinin bulunduğunu belirtmek gerekmektedir.

4. Sonuç

Sonuç olarak, ticari elektronik ileti gönderimi yapan hizmet sağlayıcılar için İYS sistemine kayıt zorunlu tutulmuş olup, İYS üzerinde temelde ticari elektronik ileti onay ve ret işlemleri yürütülmektedir. İYS’ye izin ve ret bildirimlerini işleme yükümlülüğü esas itibariyle hizmet sağlayıcı üzerinde olup, ticari elektronik iletilerin aracı hizmet sağlayıcı vasıtasıyla gönderilmesi halinde izni bulunmayan alıcılara ticari elektronik ileti göndermeme yükümlülüğü aracı hizmet sağlayıcı üzerine de yüklenmiştir.

Buna ek olarak İYS üzerinden alıcılardan gelen ticari elektronik ileti şikayetleri alınabilecek, şikayetler raporlanabilecek ve şikayete ilişkin denetim ve soruşturma işlemleri de etkin ve hızlı bir şekilde yürütülebilecektir. Kuruluş tarafından kurulacak bu sistem üzerinde hangi alıcıların onaylı olduğu, hangi alıcıların ret bildirimi kullandığı görülebilecektir. Böylece Bakanlık erişimine de açık olan İYS sayesinde Ticaret İl Müdürlükleri aldıkları şikayetleri ilk etapta İYS üzerinden yapacağı inceleme neticesinde hızlı bir şekilde sonuçlandırabileceklerdir.

Ocak 2020 Av. Arda Altınok