İnternet Alan Adları Yönetmeliği
İnternet alan adları yönetmeliği 7 kasım 2010 tarihinde 27752 sayı ile resmi gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelik, “.tr” uzantılı internet alan adları ile ilgili yapı, kurallar, işleyiş ile tarafların hak ve yükümlülüklerinde birtakım düzenlemeler getirmiştir. Yönetmelikte yer alan dikkat çekici değişiklikler şunlardır.
1- Bugüne kadar ODTÜ Alan Adı Yönetimi’nce dağıtılan ve yönetimi yapılan .tr uzantılı alan adları artık Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) geçmiştir. Alan adları, Trabis(.tr ağ bilgi sistemi) adı verilen bir yapılanmaya devredilecektir. Trabis “.tr” uzantılı internet alan adı sisteminin ve buna ait merkezi veritabanının işletilmesine, rehberin oluşturulmasına, güncellenmesine ve rehberlik hizmetinin sunulmasına ve alan adı başvuru işlemlerinin gerçek zamanlı olarak yapılmasına imkân veren, tüm bu faaliyetlerin güvenli ve iş sürekliliğini sağlayacak şekilde gerçekleştirildiği sistem olarak yönetmelikte açıklanmıştır.
2- Alan adlarına ilişkin uyuşmazlıkta, tıpkı .com. net uzantılı alan adlarında uygulanan UDPR ve ICANN tahkim usulüne benzer bir yapı oluşturulmuştur. Buna göre her hangi bir ihtilaf halinde taraflar ilk olarak mahkemeler yerine Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması’na gideceklerdir. Bu kurumda yer alacak hakemlerin fikri mülkiyet hakları hukuku, marka hukuku, ticaret hukuku veya bilişim hukuku alanlarında uzman olması gerekmektedir.
Böylece her hangi bir ihtilaf halinde taraflar yıllarca sürecek mahkeme kararlarını beklemek zorunda kalmayacaklardır. Fakat yönetmelikte, oluşturulan bu hakem heyetlerinin uyuşmazlıkları ne kadar süre içerisinde sonuçlandıracağına ilişkin bir hüküm yer almamaktadır. Hâlbuki burada alan adı sahiplerine süre açısından bir güvence verilmelidir. Örneğin 3- yâda 6 ay içerisinde uyuşmazlığın çözüme ulaştırılacağı taahhüt edilmelidir.
3- Gerçek ve Tüzel kişiler, birden fazla alan adı başvurusu yapabileceklerdir. Başvuru kurum tarafından yetkilendirilecek kayıt kuruluşlarınca yapılacaktır. Alan adı başvurusunda bulunanlar, adres ve diğer bilgilerini doğru bildirecekler ve üçüncü kişilerin haklarını ihlal etmeyeceklerini ve alan adını hukuka aykırı kullanmayacaklarını taahhüt edeceklerdir. Alan adı sahibinin doğru bilgi vermediği tespit edilecek olması, yönetmeliğin 11. Maddesi gereğince başlı başına bir iptal sebebi oluşturacaktır.
4- “Tahsise kapalı adlar listesinde” yer alan adlarına başvuru olmayacaktır. Ancak hangi kurallara göre bir alan adının tahsise kapalı tutulacağı açıklanmamıştır. Yönetmelik maddesinde, tahsise kapalı alan adları listesi oluşturulurken konuyla ilgili uzmanların görüşünün alınacağında bahsedilmektedir. Fakat bu kişiler hangi konuda uzmandırlar? Burada alan adının kamu düzenine, genel ahlaka, ulusal örf ve adetlere uygun olup olmadığının tespiti nasıl yapılacaktır? Çünkü hangi kriterlere göre bu listenin oluşturulacağı ve nelerin toplumsal değerlere aykırı olacağının tespiti hayli zor ve değişken bir konudur. Zira toplumsal değerler gün geçtikçe değişen olgulardır. Dün toplum tarafından yadırganan bir hareket, bugün toplumca gayet hoş karşılanabilir. Yönetmeliğin 31. Maddesine göre oluşturulacak bu listesinin sürekli değiştirileceği görülmektedir. Bu durumda, daha sonradan tahsise kapalı alan adları listesine giren bir alan adının iptali sebebi ile alan adı sahibinin zararları, ne şekilde ve kim tarafından karşılanacağı da belirtilmemiştir. Yönetmeliğin bu maddesi maalesef oldukça yoruma açık ve muğlâk bir ifade ile hazırlanmıştır.
5- Alan adı tahsisi artık iki usulle yapılacaktır. Buna göre .av.tr, .bel.tr, .dr.tr, .edu.tr, .gov.tr, .pol.tr, .k12.tr, .tsk.tr, uzantılı alan adları belge ile tahsis edilebilecektir. Bunların dışında kalan alt alan adlarında “ilk gelen ilk alır” prensibinin geçerli olduğu kabul edilmiştir. Yönetmelikte yer alan kayıt kuruluşlarının görevlerine başlamaları ile nihayet tr. Uzantılı alan adlarının alımı da internetten saniyeler içerisinde gerçekleşebilecektir. Alan adı bir defada en az bir en fazla beş yıl süre için tahsis edilebilecektir.
6- Alan adlarına ilişkin başvuru da, kayıt kurumu ve merkezi kayıt kuruluşları aracılık edecektir. Bu iki kurumun hak ve yükümlülükleri yönetmelikte ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir.
7- Yönetmelik, tasarı aşamasında alan adlarının satış ve devrini yasaklamıştı. Gelen eleştirilerden olacak yerinde olarak bu kısıtlama kaldırılmıştır. Buna göre alan adlarının satış ve devri mümkündür. Yine miras hükümleri gereğince yasal mirasçılara intikal edebilecektir. Fakat geçiş süresi nedeni ile yönetmelik yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 yıl süre ile satış işlemler yapılmayacaktır. Bu durumun istisnaları ise;“a)Gerçek kişilerin ölüm, gaiplik, gaiplik karinesi gibi durumlarında alan adı yasal mirasçılara devredilebilir.
b) Tüzel kişiler, sahip oldukları alan adını birleşme, devralma gibi sebeplerle devredebilirler.
c) Marka ve/veya patent sahibi gerçek ve/veya tüzel kişiler bu marka ve/veya patent ile ilgili haklarını devretmeleri durumunda sahip oldukları marka ve/veya patente ilişkin alan adlarını da devredebilirler.
ç) Fikir veya sanat eserlerinin kayıt ve tescilini yaptırmış olan gerçek ve/veya tüzel kişiler bu fikir veya sanat eserleri ile ilgili haklarını devretmeleri durumunda sahip oldukları fikir veya sanat eserlerine ilişkin alan adlarını da devredebilirler.” Şeklinde belirlenmiştir.
8- Tarafların tahkim heyetine başvurmaları için yönetmelikte belirtilen 3 şartın birlikte sağlanması gerekmektedir. Buna göre şikâyetçi taraf “a) İhtilaf konusu alan adının, sahip olunan ya da ticarette kullanılan marka, ticaret unvanı, işletme adı ya da diğer tanıtıcı işaretlerle benzer ya da aynı olması ve
b) Alan adını tahsis ettiren tarafın bu alan adı ile ilgili yasal bir hakkı ya da bağlantısının olmaması ve
c) Bu alan adının alan adı sahibi tarafından kötü niyetle tahsis ettirilmesi veya kullanılması”
Sebepleri ile başvuruda bulunabilecektir.
9- Henüz daha Trabis(tr ağ bilgi sistemi) oluşturulmadığından bir süre de olsa eski sisteme devam edilecektir. Ancak bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren en geç iki yıl içerisinde TRABİS faaliyete geçirileceğine ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi bünyesinde bulunan Nic.tr (“.tr” Alan Adları Yönetimi) TRABİS’in en kısa sürede faaliyete geçmesi için gerekli desteği sağlamakla ve ilgili tüm bilgi ve belgeleri Kuruma aktarmakla yükümlü olacağına ilişkin yönetmelikte düzenleme yapılmıştır.
Yönetmeliğe genel olarak baktığımızda, tasarıda ki halinden oldukça iyi bir noktaya geldiğini söyleyebiliriz. Zira tasarıda, alan adlarının satış ve devrinin yasak olduğu, alan adlarının haczedilemez olduğu, yine alan adları sahibinin erişilen her türlü içerikten sorumlu tutulacağına ilişkin maddeler vardı. Bu maddelerin kaldırılmış olması oldukça isabetli olmuştur. Ancak “Tahsise kapalı adlar listesi” ve “Tahsisi kısıtlı adlar listesi” maddelerinin nasıl bir sonuç vereceği tartışmalıdır. Yine hakem heyetinin oluşumu ve özellikle çözüm süresi ile ilgili taraflara taahhüt verilmesi gerekmektedir.
Ayrıca yönetmelikte bahsi geçen kayıt kurumu ve merkezi kayıt kuruluşlarının yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile çalışabilecek durumda olması gerekirdi. Bunun dışında yönetmelik aslında uluslar arası alan adlarında ki alternatif çözüm mekanizması olan ICANN, UDPR tahkim usulündekine benzer değişikleri getirdiği görülmektedir. Bu konuda daha ayrıntılı bilgiye http://televidyon.com/p/2719/alan-adi-uyusmazliklari adresinden ulaşabilirsiniz.
Av. F. Ünsal Özmestik
KKTC/YEŞİLYURT