Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik ve Kripto Para Borsalarına veya Bu Borsalardan Banka Hesaplarına Para Transferi Sorunu
Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik ve Kripto Para Borsalarına veya Bu Borsalardan Banka Hesaplarına Para Transferi Sorunu
Bu bir yatırım tavsiyesi değildir!
16.04.2021 tarihli 31456 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik’e göre Türkiye Cumhuriyeti’nde ödemelerde kripto varlıkların kullanımı, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanımı ve ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmeleri yasaklanmıştır. Yürürlük tarihi 30.04.2021 olarak belirlenen Yönetmelik yürürlüğe girdikten sonra ülkemizde kripto varlıklarla ödeme yapılamayacaktır; ancak BTCTurk, Paribu, Vebitcoin, Thodex, Koinim gibi yerli veya yabancı kripto para borsalarından banka hesaplarına ya da banka hesaplarından bu kripto para borsalarına para transferi yapılması Yönetmelik lafzına göre mümkündür.
Kripto Paranın Hukuki Nitelendirmesi Yapıldı
Türk mevzuatında ilk kez kripto para tanımı yapılan Yönetmelik’e göre kripto para- daha doğru bir ifadeyle- kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla 2009’dan bu yana tartışılan kripto paraların hukuki niteliğinin ne olduğuna ilişkin Yönetmelik kripto paraların ödeme aracı veya itibari ve elektronik para olmadığını, aynı zamanda kripto paraların menkul kıymet ya da diğer sermaye piyasası araçlarından da olmadığını; yalnızca bir gayri maddi varlık olduğunu düzenleyerek kripto paraların hukuki nitelendirmesini yapmıştır.
Ülkemizde son zamanlarda kripto paralardan elde edilen gelirlerin vergilendirileceği, hatta Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın Türkiye’de faal kripto para borsalarından kullanıcı verilerini talep ettiği ortaya çıkmıştı. Yine Cumhurbaşkanlığı’nca Temmuz 2019’da yayımlanan 11. Kalkınma Planı’nın 249.5. no’lu bendinde 2019-2023 yılları arasında “Blokzincir tabanlı dijital merkez bankası parası uygulamaya konulması” hedeflenmişti. Bu gibi gelişmeler olsa da gelinen noktada devletin, ülke içinde kripto paraların kullanımını yasaklayıcı bir tutumla yaklaştığı görülmektedir. Merkez Bankası tarafından atılan bu adımın asıl sebebi kripto paraları yasaklamak değil de vergilendirilme ve regülasyon sürecinde Türk kripto para borsalarını kontrol altında tutmak ve vergilendirme süreçlerinde kendi yanına çekmek olduğu şeklinde de yorumlanabilir. Diğer yandan 11. Kalkınma Planı’nda yer alan dijital merkez bankası para biriminin uygulamaya koyulacağı hedefi göz önüne alındığında, Yönetmeliği amacının, kripto paraların Türkiye içinde kullanılarak Merkez Bankası’nın erişim alanının dışına çıkması ve Merkez Bankası para politikalarının etkinliğinin azaltılmasının önlemeye çalışmak olduğu ifade edilebilir.
Yasaklanan Faaliyetler
Yönetmelik’e göre yasaklanan faaliyetler,
1- Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanımı
2- Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanımına yönelik hizmet sunumu
3- Ödeme hizmet sağlayıcıları tarafından ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştirilmesi ve bu tür iş modellerine ilişkin hizmet sunması
4- Ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım, satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edilmesi.
Örneğin kripto paralar bir e-ticaret firması üzerinden alışveriş yapılmak suretiyle doğrudan veya kripto para karşılığı temin edilen puanla alışveriş yapılmak suretiyle dolaylı olarak ödemelerde kullanılamayacak. Antalya’da bir emlak danışmanlığı firması, mülkiyeti kendisine ait taşınmazları Bitcoin ile satmaktaydı, Yönetmelik’in 30 Nisan’da yürürlüğe girmesiyle artık bu mümkün olmayacaktır. Yine Papara, hepsipay gibi elektronik para ve iyzico, PayU gibi ödeme kuruluşları BTC Turk üzerinden yapılan ödemelerde kullanılamayacaktır. Bu doğrultuda bankalar da doğrudan kripto para kabul edemeyecek ya da e-para kuruluşları e-para ihtarcında kripto para kullanamayacaktır.
Kripto Para Borsalarına veya Bu Borsalardan Para Transferi Yapılabilecek Mi?
Belki de Yönetmelik’in en çok ses getiren ve bir noktada en çok hak ihlaline sebebiyet veren maddesi ise 4’üncü maddede düzenlenen kripto para borsalarına veya bu borsalardan fon transferi yasağı ile ödeme hizmetlerinin kullanılmasında kripto paraların kullanımı yasağıdır. En çok merak edilen konu ise banka hesaplarından kripto para borsalarına ya da tam tersi şekilde para gönderilip gönderilemeyeceği.
4’üncü maddenin 1’inci fıkrasına göre “Ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremez, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamaz.”
Maddenin 2’nci fıkrası ise “Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez.” şeklinde düzenlenmiştir.
Görüldüğü üzere Merkez Bankası, maddenin 2. fıkrasında ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto para borsalarına veya bu borsalardan fon aktarımlarına aracılık etmelerini yasaklamıştır. 6493 s. Kanun’a göre ödeme ve elektronik para kuruluşları arasında bankalar sayılmamıştır. Dolayısıyla maddenin 2. fıkrasındaki fon aktarımı yasağının bankalar açısından uygulanmayacağı Yönetmeliğin lafzından anlaşılmaktadır. Bankaları kapsayan kısım, Yönetmeliğin 4’üncü maddesinin 1’inci fıkrasıdır. Ve 1. fıkrada ödeme ve e-para kuruluşları dahil bankaları da kapsayıcı şekilde ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve e-para ihtarcında kripto varlıkların kullanılacağı şekilde iş modeli geliştirilmesi ve bu tür iş modellerine ilişkin hizmet sunulması yasaklanmış durumdadır. “Ödeme hizmeti” ise 6493 s. Kanun’un 12’nci maddesinde tanımlanmış olup her türlü ödemeler, banka havaleleri, kredi kartı işlemleri, ödeme aracı ihracı gibi eylemler ödeme hizmeti olarak tanımlanmıştır.
Gerçekten de Yönetmelik’in 4. maddesini sistematik olarak da yorumladığımızda ilk önce 1. fıkrada ödeme ve e-para kuruluşları ile bankaları da kapsar şekilde “ödeme hizmeti sağlayıcıları” açısından kripto varlıklarla ilgili ödeme hizmetlerinin sunulması ve e-para ihraç süreçlerindeki yasaklar ortaya koyulmuş, akabinde 2. fıkra ile daha dar kapsamlı bir düzenleme yapılmıştır. Şöyle ki, Yönetmelik’in 4. maddesinin 2. fıkrasında “ödeme hizmeti sağlayıcılar” arasından sadece “ödeme kuruluşları” ve “elektronik para kuruluşları” yönünden ek bir yasaklama getirilmiştir. Bu da kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmek şeklinde olup Yönetmelik’in 4’üncü maddesi uyarınca kritpo para borsalarına banka hesaplarından para transferi yapılmasının veya kripto para borsalarındaki bakiyelerin banka hesaplarına aktarılmasının yasaklanmadığı söylenebilir. Zira bu tür işlemlerde kripto paradan TL’ye dönüştürme işlemi zaten kripto para borsaları tarafından yapılmakta ve dönüştürülen para birimi banka hesaplarına transfer edilmektedir; dolayısıyla bu noktada Yönetmeliğin 4. maddesinin 1. fıkrasında yasaklanan bir faaliyet de söz konusu olmamaktadır. Burada bankalar ve diğer ödeme hizmet sağlayıcılar açısından yasaklanan eylem,
4. maddenin 2. fıkrasıyla, 6493 s. Kanun kapsamında düzenlenen PayU, PayTR,iyzico gibi ödeme kuruluşlarını ve Papara, hepsipay, AkÖde, ininal gibi e-para kuruluşlarının kripto para borsalarına fon aktarımı yasaklanmış vaziyettedir. Dolayısıyla artık BTCTurk cüzdanına Papara üzerinden para gönderilemeyecek veya cüzdandan Papara hesabına para aktarılamayacaktır. Bu itibarla Yönetmeliğin ödeme ve e-para kuruluşlarını bankalardan ayrı tutarak ve kripto para borsalarıyla para alışverişini yasaklayarak bu kuruluşların işlem hacmini düşürecek, mülkiyet hakkının ihlali teşkil edebilecek hükümler içerdiği söylenebilir.
Sonuç Olarak
Yönetmelik 16.04.2021 tarihi itibarıyla Türk kripto para borsalarında etkisini göstermiş ve birçok kripto para biriminin değeri düşmüştür. Merkez Bankası tarafından kripto para borsalarına veya bu borsalardan bankalar aracılığıyla fon aktarımı yapılabileceği yönünde bir açıklama gelene kadar Türk yatırımcıların Türk kripto para borsalarından bir süre daha kripto paralarını çekeceği ve kripto para piyasasında düşüş meydana gelebileceği, diğer yandan da ödeme ve e-para kuruluşlarının Yönetmeliğin iptali amacıyla yürütmeyi durdurma istemli dava açacakları kuvvetle muhtemeldir.
16.04.2021
Av. Arda Altınok